Böbreklerin sağlığı ve hastalıklarıyla ilgilenen iç hastalıklarına bağlı bir bilim dalıdır, dahili tıp bilimlerinden birinin uygulama alanıdır.

Böbrek hastalıkları hekimliği / uzmanlığı olarak da adlandırılabilir.

 

Emsey Hospital Nefroloji kliniğimizde; böbrek hastalıklarının tanısının konulması, böbrek hastalıklarını önleyici tedbirlerin alınması ve tedavi edilmesi konularında hizmet verilmektedir.

 

BÖBREK HASTALIĞI NEDİR?

Böbrek hastalığı böbrekleriniz hasarlanınca ve yapması gereken fonksiyonları yerine getirmediği zaman oluşan duruma denir. Böbrek hastalığı kalıcı hale geldiğinde kronik böbrek hastalığı olarak adlandırılır. Böbrek kısa zamanda hasarlanırsa akut böbrek hasarından bahsedilir.

1. Atık ürünler uzaklaştırılamaz. Kronik böbrek hastalığınız varsa atık ürünler, tuzlar ve su vücuttan olması gerektiği gibi uzaklaştırılamaz.

2. Atık ürünler birikir. Kronik böbrek hastalığında vücutta atık ürünler ve su birikim gösterir.

3. İlerleme. Kronik böbrek hastalığı genellikle yavaş bir biçimde zamanla ilerleme gösterir fakat bu ilerleme kişiden kişiye değişiklik gösterir.

4. Belirti ve bulgular açık olmayabilir. Atık ürünlerin birikimi böbrek hastalığının erken evrelerinde genellikle spesifik belirti ve bulgu vermez. Sıklıkla böbrek fonksiyonları % 15 in altına düşünce birkaç bulgu ortaya çıkar

5 Diğer organlar. Böbrekler kalp, akciğer, beyin, kan ve deri gibi pek çok organ sistemi ile iletişim halindedir. Böbrek hastalıklarında bunlar da etkilenebilir.

 

BÖBREK HASTALIĞI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ

 

1. Diyabet ve yüksek kan basıncı. Diyabet ve yüksek kan basıncı gibi diğer bazı hastalıklar böbrek hastalığına yol açabilir

2. Aile öyküsü. Eğer ailenizde başka birinde böbrek hastalığı varsa, diyalize giriyorsa veya böbrek nakli yapıldıysa sizde böbrek hastalığı gelişme riski böyle bir öyküsü olmayan insanlara göre daha yüksektir.

3. İlaçlar. Bazı ilaçlar(parasetamol dışındaki ağrı kesiciler diklofenak, naproksen, etadolak, deksketoprofen gibi) böbrek hastalığına yol açabilir veya kötüleştirebilir

4. Yaş ve ırk. Yaşlı insanlarda ve bazı ırklarda böbrek hastalığı gelişme riski fazladır.

 

BÖBREK HASTALIĞI TANISI İÇİN GEREKLİ TESTLER

 

1. eGFR.  eGFR (tahmini glomerüler filtrasyon hızı) testi size ve doktorunuza böbreklerin atık ürünleri hangi oranda vücuttan uzaklaştırdığınıza dair bilgi verir. Normal eGFR 100 den fazla olmalıdır. 60’ın altındaki bir eGFR böbrek hastalığının gösterir.

2. İdrarda protein. Protein normalde vücutta bulunur ancak idrarda görülmez. İdrar örneğinde proteini saptayan testler yapılabilir. İdrarda çok fazla protein olması böbrekteki bir hasarın belirtisi olabilir.

3. Yüksek kan basıncı. Yüksek kan basıncı böbrek hastalığının bulgusu veya nedeni olabilir

4. Ultrason. Ultrason cihazı ile böbreklerin görüntülenmesi böbrek boyutları, kistler veya böbrek taşlarının gösterebilir. Böbreklerden idrar ve kan akışının normal olup olmadığı hakkında bilgi verebilir.

 

 

BÖBREK HASTALIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ

 

1. Kan basıncı. Böbrek hastalarında hastalığın tipine göre kan basıncı hedefleri değişmektedir. Hastalığın ilerlemesini engellemek için kan basıncının sıkılıkla 130/80 mmHg’nın altında tutulması gerekmektedir

2. İlaçlar. Bu hastalar hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için  doktorlarının önerisi dahilinde ACE inhibitörü veya Anjiotensin Reseptör Blokörü  gurubu ilaçlardan birini almalıdır.

3.Sağlıklı yaşam tarzı. Böbrek hastalığı olan hastalar sigara içmemeli, fiziksel olarak aktif olmalı ve doktorlarının önerdiği kiloyu korumalıdır.

4. Diğer komplikasyonlarla mücadele. Kronik böbrek hastalığı olan hastalar kansızlık ve kemik mineral bozuklukları gibi böbrek hastalıkları ile ilişkili durumlar için değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir.

 

SON DÖNEM BÖBREK HASTALIĞI NEDİR?

 

Son dönem böbrek hastalığı (SDBH) böbrek yetmezliği olarak da adlandırılır, böbreklerinizin atık ürünleri, suyu atamadığı ve kendiniz iyi hissetmediğiniz bir durumu ifade eder.

Son dönem böbrek hastalığı kalıcıdır ve böbreklerinin yeniden fonksiyonlarının kazanma şansı çok düşüktür.

Bu durumda takip eden doktorunuzla son dönem böbrek hastalığındaki tedavi seçenekleri hakkında konuşup en uygun tedaviye karar verilmesi gerekir.

 

SEÇENEKLER NELERDİR?

 

Son dönem böbrek hastalığında birkaç tedavi seçeneği vardır. Bunlar böbrek nakli, diyaliz ve destek tedavisidir. Seçiminiz daha uzun yaşamanıza, hayat kalitenizi artırmanıza ve diğer sağlık problemlerinizin azalmasına yardımcı olacaktır.

Böbrek nakli. Bu tedavide başka birinin böbreği sizin vücudunuza yerleştirir.  Bu canlı (bir aile ferdi veya özel durumlarda bir arkadaş) veya beyin ölümü gerçekleşmiş bir hastanın böbreği olabilir.

2 tür diyaliz vardır

Periton diyalizi. Bu tedavi tipinde hastanın karnına atık ürünleri ve fazla suyu uzaklaştırmak üzere bir tüp yerleştirilir. Hasta bu tüp ile diyaliz sıvısını karnına verir, bu diyaliz sıvısı daha sonra atık maddelerle birlikte vücuttan boşaltılır. Bu diyaliz her gün yapılır. Gün içinde veya gece uyku esnasında temizleme işlemi gerçekleştirmektedir.

 

BÖBREK NAKLİNE NEDEN İHTİYAÇ DUYULUR?

 

Böbrekler iyi çalışmıyorsa ve düzelmesi beklenmiyorsa hastalar hayatta kalabilmek için diyaliz veya böbrek nakline ihtiyaç duyar. Böbrek naklinde cerrah çalışan bir böbreği böbrek yetmezliği olan bir hastaya yerleştirir. Böbrek nakli böbrek yetmezliğinde en iyi tedavi seçeneği olabilir. Bu seçeneği doktorunuzla konuşmanız önemlidir.

Nakil sonrası. Böbrek nakli yapılan hastalar genellikle nakilden sonra daha sağlıklı olurlar,  hayat kaliteleri artar ve diyalizde kalan hastalara göre daha az tıbbi komplikasyonla karşılaşırlar.

 

AKUT BÖBREK HASARI NEDİR?

 

Akut böbrek hasarı (ABH) böbrek fonksiyonlarında saatler veya günler içinde gelişen ani fonksiyon kaybıdır.

Akut böbrek hasarı ve kronik böbrek hastalığı.  Akut böbrek hasarından sonra böbrek fonksiyonları sıklıkla iyileşir ancak bazı durumlarda hastalar tamamen düzelmez. Bu hastalarda kronik böbrek hastalığı (KBH) gelişebilir.

 

AKUT BÖBREK HASARINA NELER YOL AÇAR?

 

Akut böbrek hasarı böbreklere düşük kan akımından, böbreklere direkt zarardan veya böbreklerden idrar çıkışında tıkanıklıktan gelişebilir.

Nedenler

Böbreklerde ani hasara yol açan başlıca nedenler:

Kalp krizi, ciddi enfeksiyonlar (sepsis) veya böbrek taşlarına bağlı idrar akışının kesilmesi gibi ciddi sağlık sorunları

Böbreğe zararlı etkileri olan bazı ilaçlar  parasetamol dışındaki ağrı kesiciler diklofenak, naproksen, etadolak, deksketoprofen gibi ve bitkisel takviye edici gıdalar

Tıbbi görüntülemede kullanılan bazı ilaçlar (anjio ve tomografide kullanılan kontrast maddeler)

Yiyip içmemeye, kusmaya, ishale veya kanamaya bağlı gelişen susuzluk

 

KİMLER AKUT BÖBREK HASARI İÇİN RİSK ALTINDADIR?

 

Diyabeti (şeker hastalığı) olanlar

Kronik böbrek hastalığı olanlar

Kalp kateterizasyonuna giren hastalar

Kardiyak bypass cerrahisi yapılan hastalar

Kalp yetmezliği olan hastalar

Karaciğer hastalığı olan hastalar

Yaşlı hastalar

 

AKUT BÖBREK HASARI NASIL TEŞHİS EDİLİR?

 

Kan kreatinin seviyesindeki değişikliler böbreğin temizleme hızı ve vücuttan toksinleri uzaklaştırma yeterliliği hakkında bilgi verir. Kreatinin seviyesinde ani artış varsa bu akut böbrek hasarından veya böbrek fonksiyonlarında ani kayıptan olabilir.

İdrar miktarı da böbrek fonksiyonlarındaki problemleri saptamada kullanılır. İdrar miktarında azalma veya idrarın kesilmesi böbrekteki hasarı düşündürür.

 

AKUT BÖBREK HASARI VÜCUDUNUZU NASIL ETKİLER?

 

Böbreklerde hasar gelişince vücutta atık maddeler ve sıvı birikimi gerçekleşir.

 

NE YAPILMALIDIR?

 

Akut böbrek hasarının tedavisi ne kadar ciddi olduğuna ve akut böbrek hasarının nedenine göre değişmektedir

Diyaliz. Akut böbrek hasarı ciddiyse vücuttan atık maddeleri ve sıvıyı uzaklaştırmak için kısa süreli diyaliz gerekebilir. Nadiren diyalize uzun vadede ihtiyaç duyulabilmektedir

Taburculuk sonrası bakım. Taburculuk sonrası hekiminizin sizi tekrar değerlendirmesi önemlidir. Sonrasında da daha önce akut böbrek hasarı geçirdiğinizi söylemeniz gerekir.

 

AKUT BÖBREK HASARI KALICI MIDIR?

 

Eğer erken saptanırsa, nedeni belirlenerek tedavi edildiğinde akut böbrek hasarı geri dönüşümlü olabilmektedir. Ancak bazı hastalarda ileriki yıllarda kronik böbrek hastalığı olabilmektedir

 

BÖBREK TAŞLARI NELERDİR?

 

Böbrek taşı böbrekte oluşan, taşa benzeyen mineral ve kristallerden oluşan birikintidir. Taşlar bazen idrar akışını kesebilir, ağrı veya idrarda kanama yapabilir.

Böbrek taşı olan hastalarda 10 yıl içinde ikinci bir taş görülme ihtimali % 50 dir.

Ailesinde böbrek taşı olan hastalarda taş gelişme ihtimali normal insanların iki katıdır.

Ekleme Tarihi: 20.08.2023
Güncelleme Tarihi: 20.08.2023
Emsey Tıbbı Yayın Kurulu