Uyuz Nedir? Uyuz Belirtileri & Uyuz Nasıl Bulaşır?

14 Kasım 2023

Uyuz Nedir?

Uyuz hastalığı; Sarcoptes scabiei var. hominis adı verilen bir akar türünün (uyuz paraziti) neden olduğu, kaşıntılı lezyonlar ile seyreden, insandan insana bulaşabilen ve çoğunlukla kalabalık yaşam alanlarında ve daha sık olarak kış mevsiminde görülen parazitik bir deri hastalığıdır. Bu parazit, cilt altına tünel benzeri yollar kazarak ürer. Özellikle deride sıcak ve nemli bölgelerde, el parmak aralarında, el bileğinin iç yüzünde, kulak arkalarında, göbek çevresinde, karın alt kısmında, koltuk altlarında, bel bölgesinde, dirseklerde, ayak bileklerinde, ayaklarda, kalçalarda, erkeklerde genital bölgede ve kadınlarda meme uçlarında daha sık görülür. Uyuz hastalığı olan bir kişi temas yoluyla hastalığı bulaştırabilir. Her yaşta görülebilen yaygın bir hastalıktır. Deride kabartı, kızarıklık, kaşıntı veya kabuklanma gibi belirtilerle kendini gösterir.

 

 

Uyuz Belirtileri Nelerdir?

Uyuz belirtileri çoğunlukla uyuz akarının deriye yerleşmesinden sonra 2 ila 6 hafta içerisinde ortaya çıkar. Bu döneme “kuluçka süresi” denir ve uyuz akarlarının cilt altında üremesi ve yayılması için gereken zamanı ifade eder. Bu süre, kişinin daha önce enfekte olduğu uyuz akarı sayısına, bağışıklık sistemi tepkisine ve daha önceki enfeksiyonlara bağlı olarak değişebilir. Daha önce uyuz akarlarına maruz kalmış olan kişilerde, belirtiler daha hızlı bir şekilde, genellikle de 1 ila 3 gün içerisinde ortaya çıkabilir.

İlk enfeksiyondan sonra, uyuz belirtileri başlangıçta hafif olabilir veya belirgin olmayabilir. Bu dönemde, kişi enfekte olduğunu fark etmeyebilir veya sadece hafif kaşıntı hissedebilir. Ancak, enfeksiyon ilerledikçe uyuz belirtileri belirginleşir ve daha rahatsız edici hale gelir. Deride kabartı, kızarıklık, kaşıntı veya kabuklanma gibi belirtiler görülebilir.

Uyuz belirtilerinden en sık ve en erken saptananı genellikle kaşıntıdır. Kaşıntı daha çok enfekte bölgelerde yoğunlaşır ve oldukça şiddetlidir. Kaşıntının şiddeti geceleri şiddeti artmakla birlikte gündüzleri dayanılabilir seviyededir. Uyuz akarları, cildin üst tabakasında tüneller kazarak hareket eder. Bu tüneller genellikle ince, gri veya cilt renginde izler şeklinde görülebilir. Tünel şeklinde izlerin çevresinde kaşıntı ve kızarıklık olabilir.

Uyuz hastalığı genellikle el parmak araları, el bileğinin iç yüzü, kulak arkaları, göbek çevresi, karın alt kısmı, koltuk altları, bel bölgesi, erkeklerde genital bölge ve kadınlarda meme uçları, dirsekler, ayak bilekleri ayaklar ve kalçalar gibi vücudun kıvrım yerlerinde yoğunlaşır. Ancak, herhangi bir cilt bölgesinde de enfeksiyon görülebilir.

Bebeklerde ve küçük çocuklarda yetişkinlerden farklı olarak saçlı deride lezyonlar görülebilir. El ve ayaklardaki baloncuklar bazen daha belirgin görülebilir.

 

 

Kabuklu Uyuz Belirtileri Nelerdir?

Kabuklu uyuz, Norveç uyuzu olarak da bilinir ve Sarcoptes scabiei var. Hominis adlı uyuz akarının neden olduğu cilt enfeksiyonunun ağır bir formudur. Bağışıklık sistemi zayıf olan veya kronik hastalığı olan kişilerde daha sık görülür.

Kabuklu uyuz ciltte aşırı kalınlaşmış, kabuklu lezyonlardan oluşur. Bu kalınlaşmış kabuklar, uyuz akarlarının hızla üremesi ve ciltte yayılması sonucu ortaya çıkar.

 

 

Uyuz Nasıl Bulaşır?

Uyuz, kişiden kişiye doğrudan cilt temasıyla bulaşır. En kolay bulaşma cinsel temas ile olabileceği gibi tokalaşma gibi kısa süreli temaslarla da bulaşma riski vardır fakat bulaşma olasılığı daha düşüktür. Enfekte bir kişinin kullandığı giysiler, yatak çarşafları, havlular veya kişisel eşyalar gibi eşyalar aracılığıyla da bulaşabilir.

 

 

Uyuz Tanısı Nasıl Konulur?

Uyuz tanısı Dermatoloji Uzmanları ve Aile Hekimleri tarafından dermoskopi cihazı ile lezyonlara yakından bakılarak yapılan fizik muayene ve belirtilerin değerlendirilmesiyle konulur. Doktor enfekte bölgeden kazıntı örneği alabilir. Bu örnek, mikroskop altında incelenerek uyuz akarları veya yumurtalarının varlığı araştırılır. Ayrıca uyuz hastalığı şüphesi olan hastalarda, diğer kaşıntılı hastalıkları dışlamak için kan testleri veya diğer laboratuvar testleri de yapılabilir. Bu testler ayırıcı tanıda büyük önem taşır.

 

 

Uyuz Nasıl Tedavi Edilir?

Uyuz hastalığı tedavisi, uyuz akarının neden olduğu cilt enfeksiyonunun semptomlarını hafifletmek ve akarları yok etmek için permetrin, benzil benzoat veya kükürt içeren kremler veya losyonlar kullanılarak yapılır. Permetrin, benzil benzoat veya kükürt içeren kremler veya losyonlar, enfekte bölgeye dikkatli bir şekilde sürülür ve doktorun önerdiği süre boyunca ciltte bırakılır. Daha sonra yıkanarak temizlenir. Tedavi süreci, semptomların tamamen ortadan kalkması için birkaç hafta sürebilir ve doktor gerekli gördüğünde tedavi tekrarlanabilir. İvermektin gibi antiparaziter içeren oral ilaçlar da reçete edebilir. Oral ilaçlar, uyuz akarlarını vücutta öldürmeye yardımcı olabilir ve semptomları hafifletmeye yardımcı olur. Tedavi sürecinde kişisel eşyaların ve giysilerin düzenli olarak yüksek sıcaklıkta yıkanması, uyuz akarlarının öldürülmesine yardımcı olur. Uyuz hastalığı bulaşıcı olduğundan, uyuz hastası kişilerin diğer insanlarla temasını sınırlandırmak ve yakın temas halindeki kişilerin de tedavi edilmesi önemlidir.

 

 

Uyuz Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

• Uyuz kaç günde geçer?

Semptomları tedaviye başladıktan sonra hafiflemeye başlar. Ancak, uyuz akarının tamamen ölmesi ve semptomların tamamen kaybolması için tedavi haftalar sürebilir.

• Uyuz tedavisi evde yapılır mı?

Dermatoloji Uzmanı tarafından reçete edilen ilaçlar evde uygulanabilir ve doktorun verdiği talimatlara evde devam edilebilir. Ancak uyuz hastalığı semptomları hissedildiğinde mutlaka doktor görüşüne başvurulmalıdır.

• Uyuz nasıl geçer?

Doktorun verdiği krem, losyon ve ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır. Hijyen kurallarına dikkat edilmeli, kişisel eşyaları ortak kullanmaktan ve yakın temasta bulunmaktan kaçınılmalıdır. Doktorun önerdiği süre boyunca tedaviye devam edilmelidir. Tedavinin doktorun verdiği süreden önce bırakılması, enfeksiyonun tekrar ortaya çıkmasına sebep olabilir.

• Uyuz paraziti nasıl olur?

Uyuz paraziti, uyuz hastalığının nedeni olan bir parazittir ve bilimsel adı “Sarcoptes scabiei var. hominis”dir. Uyuz paraziti, mikroskobik boyutta olup, çıplak gözle görülemeyecek kadar küçüktür.

• Uyuz hastalığı tedavisi süresince eşyalar kaç derecede yıkanmalı?

Uyuz paraziti ve yumurtalarının ölmesi için son 1 hafta içinde giyilmiş giysiler ve diğer eşyalar en az 60 derece sıcaklıkta yıkanmalıdır. Uyuz akarları, yüksek sıcaklıkta hayatta kalamazlar ve böylece yıkanan eşyalardaki uyuz böcekleri ve yumurtaları yok olur. 60 derecenin üzerindeki sıcaklık, uyuz akarlarını öldürmek için yeterli ve etkili bir sıcaklık seviyesidir. Sık kullanılan yüzeyler de sirkeli su ile silinerek hijyen sağlanabilir.

• Uyuz hastalığı, hamilelik ve emzirme döneminde nasıl tedavi edilir?

Uyuz hastalığı, hamilelik ve emzirme dönemlerinde de tedavi edilebilir, ancak bu süreçte dikkatli ve dikkatli bir yaklaşım gereklidir. Hamilelik ve emzirme dönemlerinde uyuz tedavisi için kullanılan ilaçlar ve tedavi yöntemleri, bebeğe veya anne adayına zarar vermeyecek şekilde seçilir.

 

 

Detaylı bilgi için Dermatoloji kliniğinden destek alabilirsiniz.

Ekleme Tarihi: 14.11.2023
Güncelleme Tarihi: 14.11.2023
Emsey Tıbbı Yayın Kurulu Tarafından Hazırlanmıştır